Quà quê thời thơ ấu

Quà quê, ai mà chẳng nhớ tới kẹo ú. Một thứ kẹo làm từ mật mía hay đường bát. Những cây kẹo giống như chiếc bánh ú. Đường bát nấu đặc (thắng tới) cùng với gừng giã nhuyễn, cho vào thau quay trong nước lã. Đến lúc đường tới, thành một mảng lớn, đem đánh lên một cây cột có mấu đinh cho đến khi vắt được. Người ta kéo mảng kẹo dài ra và cắt bằng loại kéo lớn, cũng có khi dùng dao phay để chấn sau khi mảng kẹo được thoa ít bột sắn cho khỏi dính. Ở quê tôi, có đến ba địa điểm làm kẹo chế biến thủ công, thời ấy chưa có nhãn hiệu làng nghề. Kẹo làm ra chủ yếu cung cấp các chợ ở vùng cát như Nồi Rang (Duy Nghĩa), chợ Bà (Bình Giang), chợ Bàn Thạch (Duy Vinh). Khoảng 3 giờ chiều mùi nước đường thắng thơm ngào ngạt và âm thanh quen thuộc “lộp cộp” của những người thợ cắt kẹo không lẫn vào đâu được. Bà Mười Tầng - người chuyên bán kẹo ú ở chợ Bà, ngày này qua tháng khác đôi chân của bà thoăn thoắt qua hơn 40 km/ ngày, miếng cơm của gia đình bà hầu như trên đôi gánh kẽo kịt. Bà ra đi từ tờ mờ sáng và trở về đứng trưa. Cuộc sống như vậy cứ mãi trôi đi, mười mấy năm xa quê, bây giờ gặp lại bà vẫn nghề muôn năm cũ, bán “kẹo ú”.

Ngày trước khi cua cá còn nhiều tụi tôi thường bắt cua đổi kẹo, một mớ cua chỉ đổi được một nắm kẹo ú. Cách đây hơn 10 năm, trong nhiều hàng quán ở miền quê Quảng Nam, kẹo được đựng trong một cái thẩu nhỏ theo chân các bà, các mẹ, các chị đến với lũ trẻ khắp xóm cùng thôn. Kẹo ú ăn với dừa lại là món khoái khẩu một thời. Hôm nào mẹ đi chợ về có kẹo ú, có dừa là niềm vui như được nhân đôi. Bây giờ sự ra đời của kẹo giấy gương, bánh hộp Bitico, Kinh Đô, Hải Hà … lũ trẻ chẳng mơ màng chi kẹo ú, kẹo mè, thậm chí chúng không hề biết cây kẹo ú một thời là món quà quý giá của trẻ nhỏ.

Trẻ con bây giờ không có niềm vui như lũ trẻ chúng tôi ngày xưa là được trông đợi mẹ đi chợ về. Chuyện về cây kẹo ú hơn 15 năm trước lại quá xa lạ với trẻ nhỏ bây giờ. Mỗi thời mỗi khác, cuộc sống phát triển, nhu cầu về cái ăn, cái mặc cũng thay đổi theo. Làng Vân Quật bây giờ không chỉ làm kẹo ú, kẹo bắp đơn thuần mà hình thành một làng bánh có thương hiệu. Đặc biệt trong những ngày cận tết, nhiều loại bánh được xuất xưởng như bánh in, bánh da, bánh nổ...

Một chiều se se cơn gió nồm lòng chạnh nhớ mùi vị quê, khát khao được tắm mình trong cơn mưa giông đầu mùa hạ. Được đón nhận món quà mẹ mua về từ chợ, cây kẹo đơn sơ mà thắm đượm tình mẹ, tình quê.